میلاد حیدری؛ کریم سلیمانی دهکردی
چکیده
در دورۀ پهلوی دوم، شبهنظامیان حامی شاه تحتعنوان «فداییان شاه» در برخی نقاط کشور تشکیل شدند که بهلحاظ شکلگیری، عملکرد، تشکیلات و ارتباط با حکومت، با گروههای مشابه حامی حکومت مانند اوباش ...
بیشتر
در دورۀ پهلوی دوم، شبهنظامیان حامی شاه تحتعنوان «فداییان شاه» در برخی نقاط کشور تشکیل شدند که بهلحاظ شکلگیری، عملکرد، تشکیلات و ارتباط با حکومت، با گروههای مشابه حامی حکومت مانند اوباش شهری یا پارتیزانهای موقتی، متفاوت بودند و در برخی حوادث ناشی از جنگ دوم جهانی و کودتای 28 مرداد 1332 از شاه و ارتش حمایت میکردند. مسئلۀ اصلی در اینجا مطالعۀ روند سازمانیابی چنین گروههای برخوردار از طبیعتی نسبتاً دائمی، در زمینۀ تاریخی و تأثیر عوامل نهادی است. برای دستیابی به یافتههای توصیفی، به روش پژوهشهای تاریخی، اطلاعات و دادههای تاریخی از اسناد نظامی و دولتی، مصاحبه با برخی افراد مرتبط با شبهنظامیان و سایر منابع استخراج گردید و از این یافتهها برای ارائۀ یک طرح تفسیری استفاده شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که چنین سازمانهایی در ابتدا به صورت پارتیزانهای موقتی، در پی جنگ دوم جهانی به تقویت نیروهای دولتی شتافتند و پس از بحران آذربایجان، حکومت به آنان نوعی مشروعیت غیر رسمی بخشید و در دورۀ نخستوزیری مصدق، به تحریک ارتش و جناح تندرو، به سازماندهی و تشکیلات دست یافتند و پس از کودتا نیز حکومت از تجربۀ مرامی و تشکیلاتی این سازمانها، بهعنوان الگویی برای ایجاد یک سازمان شبهنظامی فراگیر استفاده کرد.